Stratejik Yönetim Seviyeleri ve Kurumsal Yönetişim
- İşletmelerde stratejik yönetim temel olarak hangi seviyelerde ele alınan bir konudur?
Cevap: İşletmelerde stratejik yönetim temel olarak üç seviyede ele alınan bir konudur. Bu seviyeler, kurumsal seviye,işletme seviyesi ve işlevsel seviye olarak adlandırılmaktadır. İşlevsel seviye stratejileri işletme içerisindeki pazarlama, insan kaynakları, finans, muhasebe, üretim vb. çeşitli fonksiyonel departmanlar (bölümler) tarafından alınan kararlardan oluşmaktadır.
Kurumsal Yönetişimin Konusu
- Kurumsal yönetişimi açıklayınız.
Cevap: Genel olarak kurumsal yönetişim, işletmenin stratejik yönetimi ve yönlendirmesi ile sorumlu üst yönetimin (sözsahipleri-vekiller), bu görevlerini ve sorumluluklarını yerine getirirken, işletme üzerinde kendilerini belirli nedenlere “hak sahibi (asiller)” olarak gören; pay sahipleri (hissedarlar), çalışanlar, tedarikçiler, müşteriler ve diğer toplumsal kurumlarla olan ilişkileri kapsayan bir kavramdır.
Kurumsal Yönetişimin Tanımı
- Yönetim ve kurumsal yönetişim kavramlarının arasındaki farklar nelerdir?
Cevap: Yönetim ve kurumsal yönetişim kavramlarına ilişkin tanımların karşılaştırılması kurumsal yönetişim kavramının tamolarak anlaşılabilmesi için oldukça önemlidir. Yönetim önceden belirlenmiş amaçlara ulaşmak için işletme faaliyetlerinin planlanması, örgütlenmesi, yöneltilmesi, koordinasyonu ve denetimi işi olarak düşünülürse, kurumsal yönetişim yönetsel faaliyetlerin yerine getirilmesinde işletmenin çeşitli paydaşlarının çıkarlarının ve işletme amaçlarının nasıl uyumlu kılınacağı ile ilgili bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır
- Kurumsal yönetişim kavramına ilişkin tanımların ortak vurguları nelerdir?
Cevap: Kurumsal yönetişim kavramına ilişkin tanımlar bütüncül bir şekilde değerlendirildiğinde tanımlarda daha çok; İşletmeiçi kontrol mekanizmalarına, İşletmelerin yöneticileri, hissedarları (pay sahipleri) ve paydaşları arasındaki ilişkilere, İşletmelerin pay sahibi veya paydaşlarının çıkarları doğrultusunda yönetilmesine, İşletmelerin bilgi paylaşımı konusunda şeffaf ve faaliyetlerine ilişkin hesap verebilir olmalarına vurgu yapıldığı görülmektedir
Kurumsal Yönetişimi Öne Çıkartan Gelişmeler
- 1990’lı yıllarda kurumsal yönetişimin önemli ölçüde kabul görmesinin temel nedenleri nelerdir?
Cevap: 1990’lı yıllarda kurumsal yönetişimin bu denli kabul görmesi dört temel nedene bağlanmaktadır. Bunlar yaşananşirket skandalları, finansal krizler, küreselleşme ve özelleştirme şeklinde sıralanmaktadır.
- Finansal krizlerin kurumsal yönetişimin öne çıkmasına etkileri nelerdir?
Cevap: Günümüzde finansal piyasalar iç içe geçmiş bir bütünün parçaları olarak betimlenmektedir. Bu bütünün herhangi birbileşeninde ortaya çıkan finansal krizlerin, tıpkı salgın bir hastalık gibi, birçok ülkeyi ve işletmeyi etkilemesi oldukça doğaldır. Örneğin Tayland’da 1997 yılının sonlarında başlayan Asya krizi, Rusya’da 1998 yılında ortaya çıkan finansal kriz, kısa bir süre içerisinde ekonomisi güçlü olan bile birçok ülkeyi etkisi altına alabilmiştir. İşletmelerin hissedar yapılarının tabana yayılması ya da kredi veren kuruluşların çoğalması, finansal piyasaların krizlerden korunmasını zorunlu kılmaktadır. Kurumsal yönetişim mekanizmaları işletmeleri krizlere karşı daha dayanıklı kılmaktadır.
Kurumsal Yönetişimin Amaçları ve Faydaları
- Kurumsal yönetişimin temel amaçları nelerdir?
Cevap: Kurumsal yönetişimin temel amaçları; Üst yönetimin sahip olduğu güç ve yetkinin keyfi, kötü niyetli ve kişisel çıkarlarelde etme amacıyla kullanımının önlenmesi, Yatırımcı haklarının korunması, Hissedarlara adil ve eşit bir şekilde davranılmasının sağlanması, İşletmenin tüm paydaşlarının haklarının korunması ve güvence altına alınması, İşletme faaliyetleri ve finansal durumu ile ilgili olarak kamuoyunun aydınlatılması ve şeffaflığın sağlanması, Yönetim kurulunun sorumluluklarının açık bir şekilde belirlenmesi, Üst yönetiminin karar ve eylemlerinde paydaşlara karşı hesap verme so‐ rumluluğunun tesis edilmesi, Vekâlet maliyetlerinin düşürülmesi, İşletme kazancının tüm hissedarlara ve paydaşlara adil bir şekilde geri dönüşünün sağlanması, Büyük hissedarların azınlık hisselerine el koyma tehlikesinin önüne geçilmesi, Uzun vadeli yatırım yapan kurumsal yatırımcılar açısından güven ortamının yaratılması, sermaye maliyetlerinin düşürülmesi, işletmelerinin hisse senedi ihracı yoluyla finansman kaynaklarına erişiminin kolaylaşması, Yatırım yaparak risk alan sermayedar ile karar veren profesyonel yöneticilerin çıkar çelişkisinin belli kurallar aracılığıyla denetim altında tutulması şeklinde belirtilmektedir.
- Kurumsal yönetişimin işletmelere sağlaması muhtemel faydalar nelerdir?
Cevap: İyi kurumsal yönetişim sonucunda işletmelerin uzun dönemli olarak birçok fayda elde etmesi beklenmektedir.Kurumsal yönetişimin işletmelere sağlaması muhtemel faydalar aşağıda sıralanmaktadır: İşletmenin piyasa değeri artar. İşletmenin kredi notu yükselir, kredi riski düşer. İşletmenin rekabet gücü gelişir. İşletme yeni yatırımcıların ilgisini çeker. İşletmenin itibarı güçlenir. İşletme daha esnek borçlanma olanaklarına sahip olur. İşletmenin sermaye maliyetleri düşer. Yeni yatırım fırsatları doğar. Daha kalifiye çalışanlar işletmeyi tercih eder. Yeni pazarlara erişim kolaylaşır.
Kurumsal Yönetişimin Teorik Alt Yapısı
- Vekalet teorisini açıklayınız.
Cevap: Vekâlet teorisi (agency theory), vekillerin (işletme yöneticileri) asillerin (işletme sahipleri) amaç ve çıkarlarıdoğrultusunda hareket etmelerinin sağlanabilmesi sorununa ilişkin olarak ortaya atılmış bir teoridir.
- Vekalet ilişkisini tanımlayınız.
Cevap: Vekâlet ilişkisi vekâlet verenin bir sözleşme yoluyla bazı hizmetleri kendi adına yerine getirmesi için bir vekiligörevlendirmesi şeklinde tanımlanmaktadır. Bu ilişki karar verme yetkisinin bir kısmının asil tarafından vekile aktarılmasını gerektirmektedir. Özellikle halka açık şirketlerde bu ilişki sayesinde vekillerin giderek güç kazandıkları ve hareket serbestisi elde ettikleri belirtilmektedir.
Kurumsal Yönetişimin Amaçları ve Faydaları
- Gelecekte başarılı üst düzey yöneticilerin hangi yeteneklere sahip olmaları gerektiği belirtilmektedir?
Cevap: Gelecekte başarılı üst düzey yöneticilerin aşağıda sıralanan yeteneklere sahip olmaları gerektiği belirtilmektedir:Dinamik, belirsiz ve değişken iş ortamlarında faaliyet gösterebilmek ve bu tür ortamlarda başarılı olmak. Risk almak, hatalarından ders çıkartmak ve yeni sorunlara öz güvenli bir şekilde yaklaşmak. Vizyon, strateji, uygulama ve değerlendirme gibi stratejik yönetim sürecinin çeşitli aşamaları arasında düşünsel açıdan hızlı geçişler yapabilmek. Örgütsel yaşamı ve içinde var olan politik ortamı iyi kavrayabilmek. Sürekli öğrenme eğiliminde olmak.
Kurumsal Yönetişimin Teorik Alt Yapısı
- Paydaş teorisini açıklayınız.
Cevap: Paydaş teorisi ise hissedar merkezli asil -vekil ilişkisine alternatif bir model olarak önerilmektedir. Paydaş teorisinegöre işletmeler işletme ile herhangi bir etkileşimi olan tüm paydaşların yararını gözetecek şekilde faaliyet göstermelidir.
- Paydaş teorisine göre işletmelerin paydaşları kimlerdir?
Cevap: Bu paydaşlar arasında; çalışanlar, müşteriler, tedarikçiler ve yerel halk yer almaktadır. Bu teoride paydaş; işletmeninfaaliyetlerinin devamı ve başarısı için gerekli olan her türlü kişi ve kurum olarak tanımlanmaktadır. Bir başka deyişle işletmenin amaçlarına ulaşmasında işletmenin faaliyetlerinden etkilenen veya bu faaliyetleri etkileyebilen tüm birey veya bireyler paydaş olarak adlandırılmaktadır.
Kurumsal Yönetişim Mekanizmaları
- Kurumsal yönetişim mekanizmalarının temel amacı nedir?
Cevap: Bu mekanizmaların temel amacı işletmelerdeki asiller ve vekiller arasındaki egemenlik ilişkilerinin düzenlenmesi,disipline edilmesi ve çıkar çatışmalarının dengelenmesidir. İşletme sahipleri tarafından atanan/seçilen üst düzey yöneticilerin denetimi kurumsal yönetişim mekanizmaları aracılığıyla sağlanmaktadır.
- İçsel kurumsal yönetişim mekanizmalarından yönetim kurulu kime karşı sorumludur?
Cevap: Yönetim kurulunun bağlılığı ve sorumluluğu işletme sahibine (hissedarlarına) karşıdır. Yönetim kurulu işletmeyönetimine karşı herhangi bir sorumluluk taşımamaktadır. CEO’nun yönetim kurulu başkanı olduğu durumların bu noktada sorunlar yaratabileceği unutulmamalıdır.
- Yönetişim kurullarının etkili bir şekilde faaliyet gösterebilmesi için hangi şartlar gerekmektedir?
Cevap: Yönetim kurullarının etkili bir şekilde faaliyet gösterebilmeleri için; Yönetim kurulu üyelerinin iş deneyimi ve sosyalanlamda çeşitliliklerinin arttırılması, İçsel yönetim ve muhasebe denetim sistemlerinin güçlendirilmesi, Yönetim kurulunun performansının değerlendirilmesi için belli biçimsel süreçlerin belirlenmesi ve tutarlı bir şekilde kullanılması, Yönetim kurulunun gündeminin belirlenmesi ve yönetici olmayan kurul üyelerinin faaliyetlerinin gözetimi amacıyla önder üye rolünün geliştirilmesi, Yönetim kurulu üyelerine yapılan ödemelerin ve ödeme sistemlerinin yeniden gözden geçirilmesinin gerekliliği üzerinde durulmaktadır.
Kurumsal Yönetişim Modelleri
- Tekil kurumsal yönetişim modelini açıklayınız.
Cevap: Bu model daha çok ABD ve İngiltere gibi ülkelerde geçerlidir. Modelin Anglo- Saxon kurumsal yönetişim modeliolarak da adlandırldığı belirtilmektedir. Bu modele göre işletmelerin temel amacı pay sahiplerinin çıkarları doğrultusunda faaliyet göstermektir. Bu modelde temel kontrol mekanizması piyasa aracılığıyla yürütülmektedir. Model işletme üst yönetimi ve pay sahipleri arasındaki ilişkileri kapsar. Yöneticiler yönetim kuruluna karşı, yönetim kurulu da pay sahiplerine karşı sorumludur. Yönetim kurulunda dış üyelerin varlığı, şeffaflık ve yönetici emek pazarı model kapsamında değerlendirilen kurumsal yönetişim mekanizmaları olarak öne çıkmaktadır.
- Çoğulcu kurumsal yönetişim modelini açıklayınız.
Cevap: Çoğulcu kurumsal yönetişim modeli ise işletmeleri belli bir paydaş grubunun çıkarları doğrultusunda faaliyetgöstermeye yöneltmektedir. Bu model daha çok Japonya gibi ülkelerde geçerlidir. Bu modelde en önemli paydaş çalışanlardır. Daha sonra işletmeye kredi verenler ve kriz dönemlerinde işletmeye destek olan finansal kuruluşlar ve işletmeyle iş yapan diğer işletmeler gelmektedir. Bu modelde önemli olan işletmecilik amacı işletmenin güçlenmesidir. Güçlü işletmelerin faaliyetleri uzun dönemli olabilecektir. Kârlılık bu noktada temel hedef değildir.
Kurumsal Yönetişim İlkeleri
- Kurumsal yönetişim ilkeleri nelerdir?
Cevap: Bu ilkeler; adil davranma (ing. fairness), şeffaflık (ing. transparency), hesap verebilirlik (ing. accountability) vesorumluluk (ing. responsibility) şeklinde sıralanmaktadır.
Kurumsal Yönetişim ve İş Etiği
- İş etiği konusunda kurumsal yönetişimin yönetim kuruluna yüklediği görevler nelerdir?
Cevap: Yönetim kurulları işletmenin etik değerleri konusundaki sınırların çizilmesine etkin bir katılım göstermelidir.Belirlenen etik değerler tüm paydaşlarla açık bir şekilde paylaşılmalıdır. Ayrıca yöneticiler etik dışı davranışların olağan karşılandığı bir örgüt kültürünün sorumlusunun kendileri olacağının bilincinde olmalıdırlar.